Rowerem po okolicach Grudziądza - część 6
- Szczegóły
- Utworzono: sobota, 20, maj 2006 15:10
- Poprawiono: wtorek, 02, kwiecień 2013 16:22
- Opublikowano: sobota, 20, maj 2006 02:00
- miho
- Odsłony: 8796
Rowerem po okolicach Grudziądza - część 6
Ta wycieczka ma bardzo specyficzny charakter. Na jej drodze napotkamy wiele obiektów militarnych, tworzących Twierdzę Grudziądz, pochodzących z różnych okresów historycznych. Ta trasa pomoże uświadomić Państwu, jak olbrzymie było znaczenie Grudziądza w systemie obronnym XIX- i XX-wiecznej Europy.
TRASA (20 km)
GRUDZIĄDZ-CYTADELA-NOWA WIEŚ-PARSKI-ŚWIERKOCIN- GRUDZIĄDZ
0,00 km
Rozpoczynamy przy pętli tramwajowej przy ulicy Legionów. Ruszamy w stronę centrum miasta. Po 70m skręcamy w prawo w ulicę Mieszka I.
0,38 km
Stojący na rozstaju jawor mijamy po lewej stronie.
0,66 km
Na kolejnym rozstaju skręcamy w prawo. Mijane budynki z czerwonej cegły to magazyny dawnego Urzędu Prowiantowego grudziądzkiego garnizonu.
0,80 km
Dojechaliśmy do drogi asfaltowej. Skręcamy w prawo. Z lewej strony mijamy obiekty PUM-u znajdujące się w miejscu tzw. Cmentarza Dolnego. W miejscu tym pochowani są m.in. jeńcy francuscy. Ich zwłoki zostały ekshumowane po II wojnie światowej. Za tym obiektem skręcamy w lewo.
1,16 km
Dojechaliśmy do ulicy 18-tego Pułku Ułanów. Po lewej stronie znajduje Cmentarz Garnizonowy z pierwszymi pochówkami z początku XIX wieku. Spoczywają tu m.in.: gen. Stanisław Pruszyński, który 23 stycznia 1920r, wkroczył do Grudziądza na czele polskich oddziałów, a także gen. Stefan Kasprzycki de Gastenedolo - pierwszy dowódca Centralnej Szkoły Jazdy, poprzedniczki Centrum Wyszkolenia Kawalerii.
Po drugiej stronie drogi znajduje się Cmentarz Wojenny, powstały w 1923 roku z inicjatywy ks. Władysława Łęgi, na którym spoczywają prochy uczestników wojny polsko-bolszewickiej, zmarłych w grudziądzkich szpitalach. Znajdują się tu również groby żołnierzy radzieckich poległych podczas zdobywania Grudziądza w 1945r. Po zwiedzeniu cmentarzy ruszamy w prawo ulicą 18-tego Pułku Ułanów.
1,84 km
Miejscowość Nowa Wieś. Skręcamy w lewo i jedziemy wzdłuż lasu.
2,65 km
Na wprost nas brama jednostki wojskowej. My skręcamy w prawo. Po prawej stronie widoczne maszty radiowe. Znajdują się one w miejscu dawnego magazynu prochowego. Nadal czytelny jest jego szaniec ziemny z połowy XIX wieku.
2,74 km
Skręcamy w lewo. Za ogrodzeniem, w kępie drzew po lewej stronie widoczny jest dawny schron łączności dla północnego odcinka obrony.
3,34 km
Skręcamy w prawo, pomiędzy zabudowania Nowej Wsi. Jedziemy drogą, która była niegdyś drogą dojazdową do schronów piechoty, otaczających pierścieniem grudziądzką Cytadelę.
Widoczna po prawej stronie kosmiczna konstrukcja to radar nawigacyjny typu VOR. Stanowi on lokalne centrum nawigacji lotniczej.
4,13 km
Skrzyżowanie. Skręcamy w prawo i po 150 metrach dojedziemy do drogi, która doprowadzi nas do Dzieła Nowa Wieś. Fort wybudowano w latach 1900-1902. Jego obwałowania są dość dobrze zachowane. W wale znajdują się 4 wartownie, w tym 3 posiadają sklepienia wzmocnione przeciwodpryskową blachą falistą. Schron główny jest częściowo zdewastowany, a jego dziedziniec i część pomieszczeń zamieniono w wysypisko śmieci. Wracamy do skrzyżowania. Dalej jedziemy prosto.
5,84 km
Dotarliśmy do linii lasu. Po lewej stronie mijamy polski szaniec z 1807 r., pozostałość po oblężeniu twierdzy przez wojska napoleońskie.
5,92 km
Wjazd do Małego Dzieła Parski. Schron dobrze zachowany. W wale za schronem - wartownia z zachowanym stropem wzmocnionym blachą falistą. Po prawej stronie schronu ciekawy okaz podwójnej sosny.
6,13 km
Rozjazd. Skręcamy w prawo. Po 60 m zakręt w lewo. Na zakręcie, po prawej stronie, wjazd do dużego Dzieła Parski. Fort wybudowano w latach 1900-1902. Dzieło jest dostępne do zwiedzania. Schron główny dość dobrze zachowany. W wale znajdują się cztery wartownie.
Wijącą się serpentynami drogą zjeżdżamy w dół. Po wyjeździe z lasu otwiera się przed nami widok na dolinę Osy, północną część Basenu Grudziądzkiego, Góry Łosiowe, a za nimi widoczne Nowe.
6,93 km
Parski, pętla autobusowa. Wjeżdżamy na drogę asfaltową i skręcamy w prawo. Po lewej stronie mijamy czerwony, ceglany budynek dawnej szkoły.
7,74 km
Przy kapliczce skręcamy w lewo, w polną drogę.
7,74 km
Skrzyżowanie dróg. 50 m w lewo znajdują się zabudowania gospodarcze. Na ich terenie znajduje się pierwszy ze schronów ?Linii Osy?. Były to jedyne polskie umocnienia zbudowane w sierpniu 1939 roku. Na ?linię Osy? składały się małe schrony na 1-2 CKM.
8,19 km
Kolejny schron bojowy ?Linii Osy?. Znajduje się on na prywatnej posesji, jest dobrze widoczny z drogi.
8,64 km
Z prawej strony widoczna oczyszczalnia ścieków. Poniżej zbiornika osadniczego widoczny jest kolejny, dwutradytorowy schron wchodzący w skład ?Linii Osy?. Jedziemy prosto.
9,25 km
Po prawej stronie drogi schron. Dość trudny do znalezienia latem, ze względu na otaczającą go zieleń. Dostępny do zwiedzenia.
9,92 km
Piąty, licząc od Wisły, schron ?Linii Osy?. Doskonale widoczny z drogi, dostępny do zwiedzenia. Odwracamy rowery w stronę Wisły i skręcamy w lewo w widoczną przesiekę. Jadąc nią możemy po obu jej stronach zauważyć pozostałości polskich transzei z 1939 r.
10,60 km
Dojechaliśmy do szosy asfaltowej w Świerkocinie, skręcamy w prawo, by po 400 m, na łuku szosy, skręcić w lewo, w ulicę Świerkocińską.
11,33 km
Z prawej strony mijamy stację trafo na słupie energetycznym. Skręcamy w prawo.
11,76 km
Malowniczy jar. W lewo odchodzi droga do Dzieła Świerkocin. Fort, podobnie jak obiekty w Nowej Wsi i w Parskach, powstał w latach 1900-1902. Obecnie budowla ta pozostaje w rękach prywatnych, a właściciel niechętnie widzi gości. Dzieło składa się ze schronu piechoty otoczonego wałem i czterech wartowni w wale głównym.
Na południe od fortu, na zakręcie drogi, znajduje się słupek graniczny Twierdzy Grudziądz (FG 12). Podążamy prosto.
14,55 km
Dojechaliśmy do drogi asfaltowej. Skręcamy w lewo.
15,09 km
Skrzyżowanie dróg. Skręcamy w lewo w polną drogę o wymownej nazwie Parowa. Prowadzi ona wśród licznych wzgórz morenowych.
16,54 km
Droga pod kątem prostym skręca w lewo. Na wprost, pośród zarośli, wjazd do Dzieła Tarpno, zbudowanego w latach 1896-1898. Z lewej strony wjazdu zachowane pozostałości kraty fortecznej. Tego typu krata była jedną z przeszkód utrudniającym zdobycie fortu. Schron główny jest dobrze zachowany, głownie ze względu na swoją odległość od miasta. W wale głównym cztery wartownie z zachowanym sklepieniem z blachy falistej.
Jeżeli na zakręcie staniemy z prawej strony i użyjemy busoli, to po wyznaczeniu azymutu 300o, w odległości 120-150 m, w stoku wzgórza znajdziemy piękny zabytek przyrody nieożywionej - wychodnię zlepieńców plejstoceńskich, tzw. ?zlepieńców grudziądzkich?. Zjeżdżamy w dół, wzdłuż ogródków działkowych.
17,19 km
Dojechaliśmy do ulicy Kwidzyńskiej. Skręcamy w prawo, zachowując szczególną ostrożność przy włączaniu się do ruchu. Z prawej strony mijamy obiekt małej architektury - grudziądzki ?witacz?. Po przejechaniu 150 m skręcamy w lewo w żużlową ulicę Kasztanową.
17,76 km
W zaroślach po lewej stronie drogi schron piechoty IR 34 (IR - infanterieunterstand), zbudowany w 1914 roku. Schron jest dostępny do zwiedzania i łatwo go znaleźć w terenie.
18,19 km
Dojechaliśmy do ulicy Paderewskiego, skręcamy w lewo. Po przejechaniu około 100 m ponownie skręcamy w prawo, przecinamy ul. Paderewskiego i wjeżdżamy w ulicę Makową.
18,44 km
Około 20 m przed zamykającym ulicę ogrodzeniem znajduje się wjazd do dzieła Dąb z 1907 roku. Schron koszarowy tego fortu, jako jedyny z fortów grudziądzkich, pozbawiony jest wszelkich zdobień i przystosowany jest do obrony własnej (liczne otwory strzelnicze w ścianie schronu). W wałach ziemnych zachowały się trzy wartownie i dwa betonowe stanowiska karabinów maszynowych z okresu ostatniej wojny.
Objeżdżamy betonowe ogrodzenie i skręcamy w lewo w ulicę Lipową.
19,53 km